آشنایی با بیماری سرطان

تفاوت تومورهای خوش‌خیم و بدخیم

تومورهای خوش‌خیم به بافت‌های مجاور حمله نمی‌کنند و گسترش نمی‌یابند. همچنین هنگامی که برداشته شوند، معمولاً دوباره رشد نمی‌کنند.
تومورهای بدخیم یا سرطانی به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و گسترش می‌یابند. همچنین ممکن است به قسمت‌های دورتر بدن انتقال یابند و تومورهای جدید را تشکیل دهند (فرایندی به‌نام متاستاز) و هنگامی که برداشته شوند، ممکن است دوباره رشد کنند.

تفاوت سلول‌های سرطانی با سلول‌های طبیعی

سلول‌های سرطانی از بسیاری جهات با سلول‌های طبیعی تفاوت دارند؛ برای مثال،
• سلول‌های سرطانی در غیاب دریافت سیگنال‌های مخصوص تقسیم، تکثیر می‌شوند؛ درحالی‌که سلول‌های طبیعی تنها زمانی رشد می‌کنند که سیگنال‌های مخصوص را دریافت کنند.
• سلول‌های سرطانی سیگنال‌های مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی (آپوپتوز) را در نظر نمی‌گیرند.
• سلول‌های سرطانی با حمله به سایر نواحی بدن، گسترش می‌یابند. سلول‌های طبیعی معمولاً در بدن حرکت نمی‌کنند و وقتی با سلول‌های قسمت‌های دیگر روبه‌رو می‌شوند، رشد نمی‌کنند.
• عروق خونی در کنار سلول‌های سرطانی رشد می‌کنند. اکسیژن و مواد مغذی این سلول‌ها را تأمین و مواد زائد را از تومورها حذف می‌کنند.
• سیستم ایمنی به‌طور معمول سلول‌های آسیب‌دیده یا غیرطبیعی را از بین می‌برد، اما سلول‌های سرطانی سیستم ایمنی را فریب می‌دهند تا به‌جای حمله به تومور، از آن محافظت کند.
• سلول‌های سرطانی تغییرات متعددی (مانند تکرار یا حذف قسمت‌هایی از کروموزوم) را در ژن‌های خود انباشته می‌کنند.
• برخی از سلول‌های سرطانی به روش متفاوتی از مواد مغذی انرژی تولید می‌کنند که منجر به رشد سریع‌تر سلول‌های سرطانی می‌شود.

تفاوت تومورهای خوش‌خیم و بدخیم

تغییرات ژنتیکی ایجادشده در ژن‌ها و عملکرد سلول‌ها (به‌ویژه نحوه رشد و تقسیم آن‌ها) که می تواند سرطان را ایجاد کند، ناشی از موارد زیر است:
• بروز خطا در تقسیم سلولی
• آسیب به DNA (ناشی از مواد مضر محیطی مانند مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو و پرتوهای فرابنفش خورشید)
• وراثت
• افزایش سن و کاهش توانایی بدن در از بین بردن سلول‌ها با DNA آسیب‌دیده

عوامل خطر سرطان

علت دقیق ابتلا به سرطان مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده است برخی از عوامل خطر ممکن است احتمال ابتلای فرد را به سرطان افزایش دهد، که در ادامه به آن ها اشاره شده است. شیوع عوامل خطر مختلف برحسب منطقه و کشور متفاوت است؛ به همین دلیل میزان بروز کلی سرطان و شیوع سرطان نیز برحسب منطقه و کشور متفاوت است.
عوامل قابل کنترل مرتبط با سبک زندگی
استعمال دخانیات، مصرف الکل، آفتاب گرفتن بیش از حد، فعالیت بدنی ناکافی، وزن زیاد، رژیم غذایی و تغذیه ناسالم، قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا
عوامل خطر غیرقابل کنترل
افزایش سن، داشتن سابقه خانوادگی سرطان، ضعف سیستم ایمنی، عفونت (مانند ویروس‌های پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr)، هپاتیت B و C)
داشتن یک یا چند عامل خطر به این معنی نیست که فرد به سرطان مبتلا خواهد شد، بلکه به این معنی است که احتمال ابتلا به سرطان در فرد با عامل خطر نسبت به فرد بدون آن، بیشتر است. به همین دلیل مهم است که عوامل خطر را بشناسید و با پزشک خود درباره چگونگی مدیریت آن‎ها صحبت کنید.

پیشگیری و غربالگری

• غربالگری سرطان و تشخیص زودهنگام بیماری این امکان را می‎دهد که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود. در مراحل اولیه، سرطان به‌راحتی درمان می‌شود. غربالگری سرطان پستان، دهانه رحم، کولورکتال و ریه اهمیت بسیاری دارد.
• با تغییر شیوه زندگی و استفاده از واکسن‌ها (در راستای کاهش بروز عفونت‌ها)، احتمال بروز برخی سرطان‌ها کاهش می‌یابد.
• واکسیناسیون HPV محافظت در برابر ویروس پاپیلومای انسانی را ارائه می‌دهد که باعث کاهش سرطان دهانه رحم و سایر بدخیمی‌های مرتبط می‌شود.
بنابراین پیشگیری و غربالگری، نقش مهمی در کاهش بروز، تشخیص زودهنگام و درمان سرطان را دارد.

درمان‌های موجود

درمان‌های مختلفی برای سرطان وجود دارد که با توجه به نوع سرطان و مرحله آن متفاوت است.
درمان‌های رایج عبارت‌اند از: عمل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، پیوند مغز استخوان، ایمونوتراپی، هورمون‌درمانی، درمان هدفمند، پیوند سلول‌های بنیادی و … .
در برخی از افراد مبتلا به سرطان، تنها یک روش درمانی استفاده خواهد شد؛ اما بیشتر افراد ترکیبی از درمان‌ها مانند جراحی با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را دریافت می‌کنند.

مدیریت زندگی با سرطان

• صحبت کردن در خصوص سرطان با خانواده و دوستان
• صحبت کردن و پیوستن به گروه افراد درگیر سرطان
• مدیریت ترس‌ها
• انجام کارهای مورد علاقه برای ایجاد احساس مثبت به زندگی
• پیدا کردن پزشک و تیم پزشکی مورد اعتماد
• وقت گذاشتن برای خود
• داشتن برنامه غذایی سالم و مفید
• انجام فعالیت‌های بدنی به‌صورت منظم و زیرنظر پزشک