پرفشاری شریان ریوی

آشنایی با بیماری

پرفشاری ریوی، شامل پنج نوع بیماری مختلف است که در آن‌ها فشارخون در عروق ریه افزایش می‌یابد. یکی از انواع آن، پرفشاری شریان ریوی (Pulmonary Arterial Hypertension: PAH) است.

پرفشاری شریان ریوی بیماری جدی و نادری است که ممکن است در بزرگ‌سالان یا کودکان رخ دهد و در آن، فشارخون در شریان‌های ریه به‌طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این بیماری باعث تنگ شدن یا انسداد رگ‌های خونی در ریه‌ها می‌شود و قلب برای پمپاژ خون باید سخت‌تر کار کند. در نتیجه، ممکن است عملکرد قلب و ریه‌ها دچار اختلال شود و علائمی مانند مشکل در تنفس و احساس خستگی مفرط بروز یابد.

نحوه ایجاد بیماری

در پرفشاری شریان ریوی، دیواره‌های شریان‌های ریوی ضخیم یا سخت می‌شود و قطر این رگ‌ها کاهش می‌یابد. این امر منجر به افزایش مقاومت در برابر جریان خون و فشار بیشتر بر قلب می‌شود. اگر این وضعیت ادامه یابد، عضله قلب (به‌ویژه بطن راست) ضعیف می‌شود و ممکن است نارسایی قلبی (ناتوانی قلب در پمپاژ مناسب خون) رخ دهد.

علائم و نشانه‌ها

علائم پرفشاری شریان ریوی ممکن است به‌دلیل پیش‌رونده بودن بیماری، به‌تدریج ظاهر و در طول زمان بدتر شود. این علائم عبارت‌اند از:

  • تنگی نفس به‌‌ویژه هنگام فعالیت بدنی
  • خستگی شدید، حتی پس از فعالیت‌های ساده
  • درد یا فشار در قفسه سینه
  • تورم (اِدِم) در پاها یا مچ پا
  • گیجی، غش کردن یا از حال رفتن ناگهانی ناشی از کاهش جریان خون به مغز
  • تپش قلب، ضربان نامنظم یا سریع قلب

عوامل خطرساز

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به پرفشاری شریان ریوی را افزایش دهند، عبارت‌اند از:

  • ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی پرفشاری شریان ریوی
  • بیماری‌های زمینه‌ای: مانند نارسایی قلب مادرزادی، بیماری‌های بافت همبند (لوپوس یا اسکلرودرمی)، بیماری کبدی پیشرفته و ایدز
  • مصرف داروهای خاص: برخی داروهای سرکوب‌کننده اشتها یا مواد مخدر (مثل کوکائین و متامفتامین)
  • زندگی در ارتفاعات بالا

پیشگیری

پیشگیری از PAH به مدیریت عوامل خطر و سلامت عمومی مرتبط است.

  • کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: درمان و پیگیری مداوم بیماری‌هایی مانند اسکلرودرمی یا لوپوس
  • اجتناب از مصرف داروهای مضر: مصرف هرگونه دارو باید تحت نظر پزشک باشد.

 

  • سبک زندگی سالم: شامل تغذیه مناسب،کنترل وزن، ورزش منظم (با مشورت پزشک)، ترک سیگار و دیگر محصولات دخانی

تشخیص

تشخیص PAH به بررسی دقیق علائم و استفاده از ابزارهای پیشرفته نیاز دارد که ممکن است بسته به شرایط هر بیمار، از برخی یا همه آن‎ها استفاده شود.

  • اکوکاردیوگرافی: بررسی فشارخون در شریان‌های ریوی و عملکرد قلب
  • کاتتریزاسیون قلبی راست: روش دقیق برای اندازه‌گیری فشار در شریان‌های ریوی
  • تصویربرداری: مانند سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی ساختار و جریان خون در ریه‌ها
  • آزمایش‌های خونی: برای شناسایی بیماری‌های زمینه‌ای
  • تست ورزش یا تست‌های تنفسی دیگر: برای ارزیابی تحمل فعالیت و عملکرد قلب و ریه‌ها

درمان

PAH یک بیماری پیش‌رونده‌ است که درمان آن به کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی و کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک می‌کند. بسته به نوع و شدت بیماری، از یک یا چند دسته دارویی زیر ممکن است برای درمان استفاده شود:

  • داروهای گشادکننده عروق:
    • بلاک‌کننده‌های کانال‌های کلسیمی: مانند آملودیپین، نیفدیپین یا دیلتیازم
    • آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین: مانند ماسیتنتان
    • آنالوگ‌های پروستاسیکلین‌ها: مانند اپوپروستنول، ایلوپروست یا ترپروستینیل
    • مهارکننده‌های فسفودی‌استراز-۵: مانند سیلدنافیل و تادالافیل
  • اکسیژن‌درمانی: برای بیمارانی که با کاهش سطح اکسیژن خون مواجه هستند.
  • داروهای ضدانعقاد: برای کاهش خطر تشکیل لخته خون در ریه‌ها
  • داروهای ادرارآور (دیورتیک): برای کاهش احتباس مایعات و کاهش تورم
  • پیوند ریه: در موارد شدید و مقاوم به درمان

بهبود سبک زندگی

بیماران مبتلا به PAH می‌توانند با تغییرات زیر، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند:

  • فعالیت بدنی سبک: مثل راه رفتن
  • محدود کردن فعالیت‌های سنگین
  • دوری از زندگی در مناطق مرتفع: قبل از سفر با پزشک معالج مشورت شود. ممکن است لازم باشد هنگام سفر هوایی یا بازدید از مکان‌های مرتفع، از اکسیژن‌درمانی استفاده شود.
  • تغذیه مناسب: مصرف غذاهای کم‌نمک و غنی از مواد مغذی
  • قطع مصرف سیگار، محدود کردن مصرف کافئین و الکل (درصورت داشتن تأثیر منفی بر علائم)
  • ازآنجاکه این بیماری ممکن است توانایی بیماران را برای انجام فعالیت‌های روزمره محدود ‌کند و بر سلامت روان آن‌ها تأثیر منفی داشته باشد، کسب اطلاعات در زمینه محدودیت‌های فیزیکی و تأثیرات آن‌ها و همچنین راه‌های مدیریت این وضعیت، مانند مدیریت استرس، اضطراب، افسردگی و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، بسیار مهم است.
  • رعایت بهداشت، خودداری از تماس با افراد بیمار و دریافت واکسن علیه بیماری‌های تنفسی مثل آنفلوانزا، پنومونی پنوموکوکی و کرونا
  • مراقبت‌های منظم پزشکی: پیگیری مرتب وضعیت بیماری و ادامه درمان‌های مربوطه

داروهای مرتبط: