درماتیت آتوپیک نوعی اگزما و بیماری التهابی مزمن پوستی است که با خارش، قرمزی، خشکی و پوسته‌پوسته شدن تظاهر می‌کند. درماتیت آتوپیک مسری نیست و در تماس با عوامل محرک بروز می‌کند. این بیماری پوستی ممکن است نوزادان، کودکان و بزرگ‌سالان را تحت تأثیر قرار دهد.
افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد درماتیت آتوپیک هستند، در مواجهه با محرک‌های محیطی، علائم بیماری مانند خارش، ضایعات قرمز و خشکی پوست را نشان می‌دهند. در بیماری درماتیت آتوپیک، عملکرد سد دفاعی پوست تضعیف می‌شود. درنتیجه پوست مستعد از دست دادن رطوبت می‌شود و نفوذپذیری آن نسبت به محرک‌های تماسی مانند آلرژن‌ها و میکروب‌ها بیشتر می‌شود. خاراندن پوست باعث تشدید التهاب و در برخی موارد، ایجاد عفونت در محل خارش می‌شود.
علائم اگزما از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است با گذشت زمان در یک فرد تظاهرات تغییر کند. خارش از علائم اولیه درماتیت آتوپیک است. ضایعات حاد معمولاً با قرمزی و خارش بروز پیدا می‌کنند که ممکن است ترشحی یا کبره‌دار باشند. ضایعات مزمن به‌صورت مناطق تیره خشک و پوسته‌پوسته نمایان می‌شود. محل درگیری و شکل ظاهری ضایعات پوستی براساس سن، نژاد بیمار و شدت بیماری بسیار متفاوت است. در نوزادان، مناطق درگیر به‌صورت ضایعات ملتهب، ترشحی، پوسته ریزنده و کبره‌دار در جلوی بازوها، پاها، گونه‌ها یا پوست سر بروز می‌کند و منطقه پوشک معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. در کودکان و بزرگ‌سالان، اگزما معمولاً پشت گردن، چین‌های آرنج و پشت زانوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مناطق دیگری که در بزرگ‌سالان ممکن است درگیر شود، شامل صورت، تنه، مچ و ساعد است.
سایر علائمی که در بیماران ممکن است تظاهر پیدا کند، عبارت‌اند از:
تشخیص درماتیت آتوپیک توسط پزشک متخصص و براساس علائم و نشانه‌های بیماری و بررسی ضایعات انجام می‌شود.
بیماری درماتیت آتوپیک ممکن است در دوره‌هایی بهبود یابد و در مواجهه با محرک‌ها مجدد تشدید شود. علائم بیماری در اغلب بیماران با رعایت توصیه‌ها و درمان‌های اولیه قابل کنترل است. درصورت عدم بهبود ضایعات با درمان‌های اولیه، یا درگیری نواحی خاص مانند صورت یا چین‌های پوستی، بیمار تحت نظر پزشک متخصص باید درمان شود.
از مهم‌ترین اقدامات درمانی درماتیت آتوپیک، شناسایی محرک‌ها و حذف عواملی است که علائم بیماری را تشدید می‌کند. همچنین بیماران باید از خاراندن ضایعات خودداری کنند. برای جلوگیری از خارش روش‌های درمانی متعددی پیشنهاد شده است. استفاده از مرطوبکنندهها و داروهای ضدالتهاب موضعی از درمان‌های اولیه خارش هستند. سایر درمان‌های دارویی ضد خارش شامل این موارد است: کورتیکواستروئیدهای موضعی، مهار کننده‌های کلسی‌نورین موضعی (مانند تاکرولیموس و پمکرولیموس)، آنتی‌هیستامین‌های خوراکی، سیکلوسپورین، مهار کننده‌های خوراکی JAK (مانند اوپاداسیتینیب و باریسیتینیب) و داروهایDMARD بیولوژیک تزریقی (مانند دوپیلومب). کنترل عادت خاراندن با مداخلات روان درمانی رفتاری-شناختی، استفاده از پانسمان مرطوب و فتوتراپی با اشعه‌ی فرابنفش از درمان های غیردارویی خارش هستند. پزشک برحسب شرایط هر بیمار درمان ضد خارش مناسب را تجویز می کند.
حفظ رطوبت پوست با مرطوبکنندهها و نرم‌کننده‌ها یکی از کلیدی‌ترین اقدامات برای درمان درماتیت آتوپیک است و بیماران باید حداقل روزی دو بار و بلافاصله بعد از حمام، پوست خود را مرطوب کنند. مصرف کرم‌ها و پمادهایی که یک لایه ضخیم روی پوست ایجاد می‌کنند و حاوی آب کمی هستند، در این بیماری ارجح است.
کورتیکواستروئیدهای موضعی از درمان‌های اصلی درماتیت آتوپیک می باشند. انتخاب نوع کورتیکواستروئید برحسب سن بیمار، مقدار و شدت درگیری و نوع پوست ناحیه درگیری انجام می‌شود. در موارد خفیف بیماری، معمولاً از یک کورتیکواستروئید با اثر ضعیف استفاده می‌شود. در بیماران دارای شدت متوسط بیماری، از کورتیکواستروئیدهای با اثر متوسط تا قوی استفاده می‌شود و در بیمارانی که در فاز حاد شعله‌وری بیماری هستند، می‌توان از کورتیکواستروئیدهای قوی‌تر استفاده کرد. استروئید‌های قوی برای دوره‌های کوتاه‌مدت باید استفاده شوند تا از نازک شدن پوست جلوگیری شود.
بیمارانی که با وجود مصرف داروهای موضعی بهبودی نداشته و مبتلا به فرم شدید تر بیماری درماتیت آتوپیک می‌باشند، نیازمند مصرف داروهای سیستمیک هستند. درمان‌های سیستمیک درماتیت آتوپیک عبارت‌اند از: مهارکننده‌های کلسی نورین (مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس)، فتوتراپی با اشعه فرابنفش، داروهای DMARD بیولوژیک (مانند دوپیلومب)، مهارکننده‌های خوراکی JAK (مانند اوپاداسیتینیب و باریسیتینیب) و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مانند سیکلوسپورین، متوترکسات و آزاتیوپرین) .
بهبود سبک زندگی به کنترل بهتر علائم بیماری درماتیت آتوپیک کمک می‌کند.
با رعایت این نکات، بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک می‌توانند از تشدید یا عود بیماری پیشگیری کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
