سرطان پروستات

پروستات غده کوچکی در لگن است که بخشی از دستگاه تناسلی مردانه محسوب می‌شود. این غده تقریباً به اندازه یک گردو، بین آلت تناسلی و مثانه قرار دارد و مجرای ادراری را احاطه کرده است. وظیفه اصلی پروستات تولید مایع سفید و غلیظی است که با ترکیب شدن با اسپرم تولیدشده توسط بیضه، مایع منی را تشکیل می‌دهد. سلول‌های این غده مانند سلول‌های سایر اعضای بدن به دلایل مختلف ممکن است دچار مشکل در تقسیم سلولی و تکثیر بیش از حد شوند و شرایطی به‌نام سرطان پروستات را پدید آورند. سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان است. این سرطان معمولاً زود تشخیص داده می‌شود و اغلب به‌کندی رشد می‌کند؛ به همین دلیل، بیشتر افراد مبتلا به سرطان پروستات درمان می‌شوند. علل سرطان پروستات تا حد زیادی ناشناخته است. اما برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

سرطان پروستات زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های طبیعی در غده پروستات به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل می‌شوند و خارج از کنترل رشد می‌کنند. متخصصان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث تبدیل سلول‌های پروستات به سلول‌های سرطانی می‌شود. مانند سایر سرطان‌ها، سرطان پروستات زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها سریع‌تر از حد معمول تقسیم شوند. درحالی‌که سلول‌های طبیعی در نهایت می‌میرند، سلول‌های سرطانی نمی‌میرند. در عوض، تکثیر می‌شوند و به توده‌ای به‌نام تومور تبدیل می‌شوند. همان‌طور که سلول‌ها به تکثیر ادامه می‌دهند، قسمت‌هایی از تومور ممکن است جدا شود و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد (متاستاز).

سرطان پروستات در مراحل اولیه به‌ندرت علائم ایجاد می‌کند. این سرطان معمولاً تا زمانی که توده به اندازه‌ای بزرگ شود که به لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی (مجرای ادرار) منتقل می‌کند، فشار وارد کند، علائمی ایجاد نمی‌کند.

به‌طورکلی علائم و نشانه‌های سرطان پروستات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • نیاز مکرر و فوری به ادرار کردن، به‌خصوص در شب
  • جریان ضعیف ادرار یا جریانی که قطع و وصل می‌شود.
  • درد یا سوزش هنگام ادرار
  • مشکل در شروع ادرار
  • از دست دادن کنترل مثانه (بی‌اختیاری ادرار)
  • از دست دادن کنترل روده (بی‌اختیاری مدفوع)
  • انزال دردناک و اختلال نعوظ
  • وجود خون در منی یا ادرار
  • درد در ناحیه کمر، لگن یا قفسه سینه

باید توجه داشت که این علائم همیشه به‌معنای ابتلا به سرطان پروستات نیست. پروستات بسیاری از مردان با افزایش سن به‌دلیل نوعی بیماری غیرسرطانی به‌نام بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات، بزرگ‌تر می‌شود.

علائمی که ممکن است نشان‌دهنده گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن باشد، عبارت‌اند از: درد استخوان و کمر، از دست دادن اشتها، درد در بیضه‌ها و کاهش وزن ناخواسته.

عوامل خطر متعددی برای ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد، ازجمله:

  • سن: با افزایش سن، خصوصاً بعد از 50 سالگی، ریسک ابتلا به سرطان پروستات افزایش می‌یابد.
  • نژاد: ریسک ابتلا در افراد سیاه‌پوست بیشتر است.
  • سابقه خانوادگی سرطان پروستات: درصورتی‌که یکی از بستگان، به‌خصوص بستگان درجه اول، به سرطان پروستات مبتلا باشد، ریسک ابتلا در آن فرد نیز افزایش می‌یابد.
  • سابقه خانوادگی تغییرات ژنتیکی: تغییرات ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 احتمال بروز سرطان پروستات را در افراد افزایش می‌دهد.
  • چاقی: چاقی باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان پروستات در افراد می‌شود.
  • مصرف دخانیات: استعمال دخانیات ممکن است ریسک بازگشت بیماری و همچنین گسترش سرطان به سایر نقاط بدن را افزایش دهد.

هیچ راه قطعی برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد. بااین‌حال، مانند همه سرطان‌ها، سرطان پروستات نیز عوامل خطر خاصی دارد که می‌توان از آن‌ها اجتناب کرد. انجام این موارد ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهد:

  • غربالگری پروستات به‌طور منظم تحت نظر پزشک انجام شود.
  • وزن ایدئال حفظ شود.
  • به‌طور منظم ورزش انجام شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط در هفته یا بیشتر از 20 دقیقه در روز را توصیه می‌کند.
  • رژیم غذایی مناسب رعایت شود. میوه، سبزیجات و غلات مصرف شود. از مصرف گوشت قرمز، چربی‌های ترانس و اشباع و غذاهای فراوری‌شده خودداری شود. مطالعات نشان داده‌اند مصرف سویا و چای سبز ممکن است باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات شود. همچنین مصرف گوشت سوخته (به‌علت قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد) ممکن است ریسک ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
  • ویتامین D مصرف شود.
  • به‌طور منظم فعالیت جنسی داشته باشید.
  • از استعمال سیگار و تنباکو خودداری شود.

پزشکان برای بررسی سرطان پروستات از آزمایش خونی به‌نام آزمایش PSA و آزمایشی به‌نام معاینه رکتوم استفاده می‌کنند. در معاینه رکتوم، پزشک یا پرستار انگشت خود را در مقعد و به سمت راست‌روده قرار می‌دهد، روی دیواره راست‌روده فشار می‌آورد تا نواحی غیرطبیعی روی پروستات احساس شود. اگر پزشک یا پرستار به سرطان پروستات مشکوک باشد، آزمایش‌های دیگری را پیگیری می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • بیوپسی: پزشک نمونه کوچکی از بافت پروستات را می‌گیرد. سپس، پزشک دیگری نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا ببیند آیا سرطان دارد یا خیر.
  • سونوگرافی، اسکن MRI یا سایر آزمایش‌های تصویربرداری: این آزمایش‌ها تصاویری از داخل بدن می‌گیرند که رشد غیرطبیعی را نشان می‌دهد.

به‌طورکلی غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات کمک می‌کند. اگر در معرض خطر متوسط ابتلا هستید، اولین آزمایش غربالگری در 55 سالگی انجام شود. اگر در گروه پرخطر قرار دارید، ممکن است زودتر به غربالگری نیاز باشد. غربالگری معمولاً بعد از 70 سالگی متوقف می‌شود.

افراد مبتلا به سرطان پروستات اغلب می‌توانند با مشورت پزشک درمان خود را انتخاب کنند. درمان براساس سن، درجه بیماری و شرایط زمینه‌ای بیمار انتخاب می‌شود. گزینه‌های اصلی درمان عبارت‌اند از:

  • نظارت فعال: در این حالت بیمار فوراً درمان نخواهد شد. اما برای بررسی اینکه آیا سرطان با سرعت بیشتری شروع به رشد کرده است، آزمایش‌های روتین انجام می‌شود.
  • جراحی: سرطان پروستات گاهی اوقات با جراحی برای برداشتن غده پروستات قابل درمان است.
  • پرتودرمانی: پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. تابش از دستگاهی انجام می‌شود که در اطراف بدن حرکت می‌کند یا ممکن است پزشک منبعی از تشعشعات را به‌طور مستقیم درون غده پروستات قرار دهد.
  • هورمون‌درمانی: هورمون‌های مردانه در بدن باعث رشد سرطان پروستات می‌شود. هورمون‌درمانی سطح این هورمون‌ها را کاهش می‌دهد که باعث کوچک شدن سرطان می‌شود. برای هورمون‌درمانی ممکن است دارو مصرف شود یا تحت جراحی برای برداشتن بیضه‌ها قرار بگیرید (چراکه هورمون‌های مردانه در بیضه‌ها تولید می‌شوند). این درمان معمولاً برای کسانی است که سرطان پیشرفته دارند، اما برخی از افراد مبتلا به سرطان در مراحل اولیه، همراه با پرتودرمانی یا جراحی، آن را دریافت می‌کنند.
  • شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی شامل داروهایی است که سلول‌های سرطانی را می‌کشند یا رشد آن‌ها را متوقف می‌کنند. اگر سرطان پروستات پیشرفته باشد یا هورمون‌درمانی کافی نباشد، ممکن است شیمی‌درمانی انجام شود. در برخی موارد، شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی به‌طور هم‌زمان انجام می‌شود.
  • برخی از افراد، به‌ویژه مردان مسن با سایر بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است تصمیم بگیرند هیچ‌یک از درمان‌های فوق را انجام ندهند و «درمان انتظاری» را انتخاب کنند. درمان انتظاری دقیقاً مشابه نظارت فعال نیست. در این روش، نیازی به آزمایش‌های روتین نیست و بیشتر شامل درمان علائم درصورت بروز می‌شود.

بهبود سبک زندگی به کنترل بهتر سرطان پروستات کمک می‌کند.

  • مدیریت استرس با تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخش، مانند مدیتیشن و یوگا
  • مصرف روزانه 1 تا 2 لیتر آب
  • رژیم غذایی سالم
  • برنامه خواب منظم
  • ورزش روتین
  • کاهش مصرف الکل، سیگار و نوشیدنی‌های کافئین‌دار
  • شرکت در جلسات گروهی مشاوره‌ای