ترومبوآمبولی وریدی به تشکیل لخته خون در سیاهرگ‌ها گفته می‌شود. این وضعیت شامل دو بیماری مهم است: ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه. ترومبوز ورید عمقی زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون در یکی از سیاهرگ‌های عمقی تشکیل شود؛ این اتفاق بیشتر در ساق پا، ران یا لگن روی می‌دهد، اما ممکن است در بازو نیز ایجاد شود. آمبولی ریوی زمانی رخ می‌دهد که بخشی از این لخته جدا شود و به سمت ریه‌ها حرکت کند؛ این وضعیت ممکن است خطرناک و تهدیدکننده زندگی باشد.
ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی ازجمله بیماری‌های جدی هستند که ممکن است برای هر فردی رخ دهد و منجر به بیماری شدید، ناتوانی و در برخی موارد، مرگ شود. این بیماری‌ها در بسیاری موارد قابل پیشگیری و درمان هستند.
به‌طورکلی اجزای مختلف خون در تعادل با یکدیگر فعالیت می‌کنند. زمانی که به لایه داخلی رگ‌های خونی آسیبی وارد شود یا جریان خون به‌طور غیرطبیعی کند شود، سلول‌های خونی به‌طور غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند و لخته ایجاد می‌شود. در حالت طبیعی، بدن برای جلوگیری از خون‌ریزی، لخته‌ی موقتی در محل زخم ایجاد می‌کند که پس از بهبودی، به‌طور طبیعی از بین می‌رود. بااین‌حال، عوامل خطرساز سبب می‌شوند لخته تشکیل‌شده در زمان مناسب حل نشود. در این حالت، ممکن است لخته‌ای تشکیل شود که به‌تدریج بزرگ‌تر یا از محل خود جدا شود و به‌صورت آمبولی در جریان خون حرکت کند تا در یک رگ کوچک‌تر گیر بیفتد.
حدود نیمی از افرادی که دچار ترومبوز ورید عمقی هستند، هیچ علامتی ندارند. بااین‌حال، علائم و نشانه‌های شایع ترومبوز ورید عمقی که معمولاً در پا یا بازوی درگیر بروز می‌کنند، شامل موارد زیر است:
ممکن است فرد دچار آمبولی ریه شود، بدون اینکه علائمی از ترومبوز ورید عمقی داشته باشد. علائم و نشانه‌های آمبولی ریه شامل موارد زیر است:
تقریباً هر فردی ممکن است دچار ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه شود. بااین‌حال، برخی عوامل ممکن است احتمال بروز این بیماری‌ها را افزایش دهند. درصورتی‌که فرد بیش از یک عامل خطرساز را به‌طور هم‌زمان داشته باشد، این احتمال به‌مراتب بیشتر می‌شود. عوامل خطرساز عبارت‌اند از:
– آسیب به سیاهرگ که اغلب به دلایل زیر رخ می‌دهد:
– کندی جریان خون که معمولاً به دلایل زیر ایجاد می‌شود:
– افزایش سطح استروژن که معمولاً ناشی از موارد زیر است:
– برخی بیماری‌های مزمن مانند:
– سایر عوامل:
نکات زیر به پیشگیری از ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه کمک می‌کنند:
برای تشخیص دقیق ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی، انجام آزمایش‌های تصویربرداری تخصصی که توانایی مشاهده لخته‌های خونی را در سیاهرگ‌ها یا ریه‌ها دارند، ضروری است.
تشخیص ترومبوز ورید عمقی
تشخیص آمبولی ریه
روش‌های درمانی بسته به شرایط بیمار، شدت لخته و سایر عوامل خطر انتخاب و تحت نظر پزشک متخصص انجام می‌شوند.
در صورت عدم درمان، ترومبوآمبولی وریدی ممکن است باعث مسدود شدن یا کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی شود که این مسئله به بافت‌ها یا اندام‌های بدن آسیب می‌رساند.
گزینه‌های متعددی برای درمان لخته‌های خونی وجود دارد:
ضدانعقادها که به آن‌ها رقیق‌کننده‌های خون نیز گفته می‌شود، رایج‌ترین داروها برای درمان ترومبوآمبولی وریدی هستند. اگرچه به آن‌ها رقیق‌کننده خون می‌گویند، این داروها در واقع خون را رقیق نمی‌کنند، بلکه توانایی لخته شدن خون را کاهش می‌دهند. این امر باعث می‌شود لخته بزرگ‌تر نشود، بدن بتواند به‌تدریج آن را جذب کند و از تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری شود.
– ضدانعقادهای تزریقی عبارت‌اند از:
– ضدانعقادهای خوراکی عبارت‌اند از:
ترومبولیتیک‌ها که حل‌کننده لخته نامیده می‌شوند، با حل کردن مستقیم لخته خون عمل می‌کنند. برخی داروهای ترومبولیتیک عبارت‌اند از: رتپلاز و آلتپلاز.
در موارد نادر، ممکن است برای خارج کردن لخته خون انجام عمل جراحی نیاز باشد:
– ترومبکتومی: خارج‌سازی لخته خون در بیمار مبتلا به ترومبوز ورید عمقی
– آمبولکتومی: خارج‌سازی لخته‌ای که باعث انسداد در ریه شده و آمبولی ریه ایجاد کرده است.
با رعایت نکات زیر، افراد می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند:
