دیابت نوعی بیماری مزمن است که با اختلال در تولید یا عملکرد هورمون انسولین همراه است. در حالت عادی، انسولین در پانکراس تولید و ترشح می‌شود و به بدن کمک می‌کند تا قند (گلوکز) موجود در غذا را ذخیره و از آن استفاده کند. هورمون انسولین مقدار گلوکز خون را تنظیم می‌کند. در بدن انسان سالم، انسولین در مواقع نیاز توسط پانکراس ترشح می‌شود. هنگامی که میزان گلوکز در خون به سطح مشخصی می‌رسد، پانکراس انسولین بیشتری آزاد می‌کند تا گلوکز بیشتری را به سلول‌ها منتقل کند. این فرایند باعث کاهش سطح گلوکز در خون می‌شود.
دیابت نوع 1
ابتلا به دیابت نوع 1 معمولاً در افراد کمتر از 20 سال شروع می‌شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. دیابت نوع 1 به‌دلیل تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین (سلول‌های بتا) در پانکراس توسط سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. در نتیجه افراد مبتلا به دیابت نوع 1 قادر به تولید انسولین نیستند و باید از انسولین تزریقی برای کنترل قند خون استفاده کنند.
دیابت نوع 2
در دیابت نوع 2، بدن قادر به استفاده مؤثر از انسولین برای رساندن گلوکز به سلول‌ها نیست. این مشکل باعث می‌شود بدن به منابع انرژی جایگزین در بافت‌ها، ماهیچه‌ها و اندام‌ها تکیه کند که ممکن است مشکلات مختلفی را ایجاد کند. دیابت نوع 2 معمولاً در افراد بیشتر از 40 سال با اضافه‌وزن رخ می‌دهد، اما ممکن است در افرادی که اضافه‌وزن ندارند نیز رخ دهد.
علائم دیابت نوع 1 شامل موارد زیر است:
عارضه جدی دیابت نوع 1، کتواسیدوز دیابتی است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون بسیار بالا باشد و مواد اسیدی به‌نام کتون به میزان خطرناکی در بدن تجمع کند. علائم کتواسیدوز شامل موارد زیر است:
کتواسیدوز نوعی وضعیت اورژانسی است و درصورت بروز آن، بیمار باید سریعاً به مرکز درمانی مراجعه کند.
علائم و نشانه‌های دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 به‌آرامی ایجاد می‌شود و علائم اولیه ممکن است خفیف باشد. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:
با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر می‌شود و ممکن است عوارض خطرناکی بروز کند. اگر سطح گلوکز خون برای مدت طولانی بالا بماند، این عوارض شامل موارد زیر می‌شود:
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
دیابت نوع 1 قابل پیشگیری نیست؛ زیرا از مشکلی در سیستم ایمنی ناشی می‌شود.
بااین‌حال، بسیاری از عوامل خطر دیابت نوع 2 قابل مدیریت هستند. بیشتر استراتژی‌های پیشگیری از دیابت شامل ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی و برنامه تناسب اندام و به‌طورکلی اصلاح سبک زندگی است.
هرکسی که علائم دیابت دارد یا در معرض خطر ابتلا به این بیماری است، باید از نظر ابتلا به این بیماری بررسی شود.
پزشکان از آزمایش‌های خون زیر برای تشخیص دیابت استفاده می‌کنند:
دیابت نوع 1
درمان دیابت نوع 1 مستلزم مصرف منظم انسولین است؛ زیرا بدن قادر به تولید این هورمون نیست. انواع مختلف انسولین شامل انسولین‌های سریع‌الاثر، کوتاه‌اثر، متوسط‌اثر، طولانی‌اثر و مخلوط است که ازنظر سرعت شروع اثر و مدت‌زمان تأثیر با یکدیگر تفاوت دارند. بسته به نیازهای بیمار، پزشک ممکن است ترکیبی از انواع انسولین را برای استفاده در طول روز و شب تجویز کند. همچنین تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی (شمارش میزان کربوهیدرات، چربی و پروتئین) و ورزش منظم در کنترل این بیماری نقش مهمی دارند.
دیابت نوع 2
بسته به شدت بیماری، دیابت نوع 2 را می‌توان با کنترل وزن، رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم مدیریت کرد. در مواردی که اصلاح سبک زندگی به‌تنهایی برای کنترل دیابت کافی نباشد، مصرف دارو به‌منظور افزایش تولید انسولین یا افزایش حساسیت بدن به انسولین ضروری می‌شود تا بدن بتواند بهتر از انسولین تولیدی خود استفاده کند. از داروهای رایج برای کنترل قند خون می‌توان به داروهای خوراکی مانند متفورمین، امپاگلیفلوزین و لیناگلیپتین و داروهای تزریقی مانند لیراگلوتاید اشاره کرد. برخی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است به تزریق انسولین مانند انسولین گلارژین نیز نیاز داشته باشند. علاوه‌بر داروهای کنترل قند خون، داروهایی برای مدیریت اختلالات همراه دیابت مانند فشارخون، داروهای کنترل کلسترول و چربی خون برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی نیز ممکن است برای بیمار تجویز شوند.
دیابت بیماری مزمنی است که باید مدیریت و کنترل شود. رویکرد مدیریت دیابت تنها به کنترل قند خون محدود نمی‌شود و باید مواردی مانند فشارخون و چربی خون فرد مبتلا نیز پایش و درصورت لزوم درمان شود. بهبود سبک زندگی به کنترل بهتر دیابت کمک می‌کند. اهداف مدیریت دیابت عبارت‌اند از:
درصورت ابتلا به دیابت، باید به‌طور مرتب تحت معاینه پزشک قرار گیرید و آزمایش‌های لازم را به‌موقع انجام دهید.
