آپنه انسدادی حین خواب شایع‌ترین اختلال تنفسی مرتبط با خواب است. در این بیماری، انسداد یا تنگی راه هوایی باعث می‌شود هوا نتواند به‌طور طبیعی از نای عبور کند؛ بنابراین، تنفس حین خواب به‌طور مکرر متوقف و دوباره آغاز می‌شود.
چند نوع آپنه خواب وجود دارد. آپنه انسدادی حین خواب زمانی رخ می‌دهد که عضلات گلو شل می‌شوند و راه هوایی را مسدود می‌کنند. این اتفاق در طول خواب بارها روی می‌دهد. یکی از نشانه‌های آپنه انسدادی حین خواب، خروپف کردن است.
آپنه انسدادی حین خواب زمانی رخ می‌دهد که عضلات پشت گلو بیش از حد شل می‌شوند و تنفس مناسب را دشوار می‌کنند. این عضلات از پشت کام نرم دهان، زبان و دیواره‌های کناری گلو پشتیبانی می‌کنند.
وقتی این عضلات شل می‌شوند، مسیر هوایی هنگام دم، باریک یا بسته می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث کاهش سطح اکسیژن خون و تجمع دی‌اکسیدکربن شود.
مغز این اختلال را در تنفس تشخیص می‌دهد و به‌طور موقت فرد را از خواب بیدار می‌کند تا مسیر هوایی دوباره باز شود. این بیداری معمولاً آن‌قدر کوتاه است که بیمار آن را به‌خاطر نمی‌آورد. فرد ممکن است با احساس تنگی نفس بیدار شود. این تنگی نفس با چند تنفس عمیق برطرف می‌شود. این بیماری ممکن است صدای خرخر، خفگی یا نفس‌نفس زدن ایجاد کند.
علائمی که فرد ممکن است در طول شب با آن‌ها مواجه شود:
•بیدار شدن مکرر در طول شب
•وقفه در تنفس هنگام خواب
•بیدار شدن با احساس خفگی یا تنگی نفس
•خروپف
•تعریق شبانه
•بی‌قراری و ناآرامی
علائم روزانه ممکن است شامل این موارد باشد:
•خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز
•تغییرات خلقی (مانند افسردگی یا اضطراب)
•مشکل در تمرکز یا حافظه
•سردرد (اغلب هنگام بیدار شدن از خواب)
•اختلال در عملکرد جنسی
هر فردی ممکن است به آپنه انسدادی حین خواب مبتلا شود، اما برخی عوامل خطر احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند، ازجمله:
•اضافه‌وزن
•افزایش سن
•راه هوایی باریک
•فشارخون بالا
•گرفتگی مزمن بینی
•سیگار کشیدن
•دیابت
•جنسیت مرد
•سابقه خانوادگی آپنه خواب
•آسم
با انجام اقدامات زیر، خطر ابتلا به آپنه انسدادی حین خواب کاهش و کیفیت خواب بهبود می‌یابد:
•مصرف غذاهای مغذی
•فعالیت‌های بدنی منظم
•حفظ وزن در محدوده سالم
•رعایت بهداشت خواب: داشتن برنامه منظم برای خواب و خاموش کردن وسایل الکترونیکی قبل از خواب
•کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: کلسترول بالا، فشارخون بالا و دیابت نوع ۲
•پرهیز از سیگار کشیدن و نوشیدن الکل، به‌ویژه پیش از خواب
•مراجعه سالانه به پزشک برای چکاپ و بررسی سلامت عمومی
تشخیص آپنه انسدادی حین خواب براساس علائم، معاینه فیزیکی و آزمایش‌ها انجام می‌شود.
در معاینه فیزیکی، گلو، دهان، بینی و گردن بررسی می‌شود. همچنین ممکن است مواردی مانند دور کمر و فشارخون کنترل شوند.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص آپنه انسدادی حین خواب انجام می‌شوند عبارت‌اند از:
1.پلی‌سومنوگرافی (Polysomnography)
در این مطالعه، فرد حین خواب به تجهیزاتی متصل می‌شود که فعالیت‌های قلب، ریه، مغز، الگوی تنفس، حرکات پاها و سطح اکسیژن خون اندازه‌گیری می‌شوند. بیمار ممکن است تمام طول شب یا فقط بخشی از شب پایش شود.
مطالعه خواب همچنین ممکن است به تشخیص سایر اختلالات خواب که باعث خواب‌آلودگی شدید روزانه می‌شوند، کمک کند، ازجمله:
-اختلال حرکتی پاها در خواب (Periodic Limb Movement Disorder)
-نارکولپسی (Narcolepsy): حملات ناگهانی خواب در طول روز
2.آزمایش خواب در منزل (Home Sleep Apnea Testing)
در برخی شرایط، می‌توان از تست خانگی پلی‌سومنوگرافی (کیت‌های خانگی) برای تشخیص آپنه انسدادی حین خواب استفاده کرد. این کیت‌ها در منزل استفاده می‌شوند و تنها برخی از پارامترهای حیاتی را برای تشخیص توقف‌های تنفسی در خواب اندازه‌گیری می‌کنند.
*معاینه توسط متخصص خواب
متخصص خواب وضعیت را دقیق‌تر بررسی می‌کند، شدت بیماری را تشخیص می‌دهد و برنامه درمانی مناسبی را تنظیم می‌کند. این ارزیابی ممکن است شامل اقامت شبانه در مرکز خواب باشد. در مرکز خواب، عملکرد تنفس و سایر عملکردهای بدنی حین خواب پایش می‌شود.
درمان آپنه انسدادی حین خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•تغییر سبک زندگی
-اصلاح وضعیت خواب: مثل نخوابیدن به پشت
-حفظ وزن در محدوده سالم
•استفاده از دستگاه CPAP (Continuous Airway Pressure)
دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی یا CPAP، هوا را با فشار ثابتی به راه تنفسی می‌رساند تا در طول خواب باز بماند و از بسته شدن آن جلوگیری کند.
•استفاده از ابزارهای دهانی
این وسیله‌های دهانی مانند محافظ دندان هستند و معمولاً فک پایین را به سمت جلو می‌کشند تا فضای تنفسی پشت گلو باز بماند.
•جراحی
در برخی افراد، ممکن است انجام عمل جراحی ضروری باشد؛ به‌خصوص اگر درمان‌های دیگر مؤثر نبوده باشند یا ساختار فیزیکی گلو به اصلاح نیاز داشته باشد.
رایج‌ترین جراحی‌ها برای باز کردن راه هوایی عبارت‌اند از:
نوع درمان به شدت بیماری، ساختار فیزیکی گلو، شرایط سلامت عمومی و ترجیح بیمار بستگی دارد و توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود.
در بسیاری از موارد، مراقبت از خود مؤثرترین روش برای مدیریت آپنه انسدادی حین خواب است. راهکارهایی که به بهبود آپنه انسدادی حین خواب کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
•کاهش وزن
•ورزش: مانند ورزش‌های هوازی و تمرینات قدرتی حدود ۱۵۰ دقیقه در هفته
•پرهیز از مصرف الکل
•اجتناب از مصرف داروهای ضداضطراب و خواب‌آور
•خوابیدن به پهلو یا روی شکم به‌جای خوابیدن به پشت
•باز نگه داشتن راه‌های بینی حین خواب:
– استفاده از اسپری نمکی بینی درصورت گرفتگی بینی
-مشورت با پزشک درباره مصرف داروهای ضداحتقان بینی یا آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها فقط برای استفاده کوتاه‌مدت توصیه می‌شوند.
