مقاله دیابت شماره 1: معرفی دیابت و انواع آن

پیش‌دیابت

پیش‌دیابت زمانی رخ می‌دهد که سطح قندخون بالاتر از حد طبیعی باشد، اما به اندازه‌ای بالا نباشد که به‌عنوان دیابت طبقه‌بندی شود. به این حالت پیش‌دیابت یا پره‌دیابت می‌گویند. افراد مبتلا به پیش‌دیابت معمولاً هیچ علامتی ندارند. بااین‌حال، عوارض مرتبط با دیابت مانند بیماری قلبی، ممکن است در مرحله پیش‌دیابت آغاز شود. این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 هستند. با ایجاد تغییرات در سبک زندگی می‌توان احتمال تبدیل پیش‌دیابت به دیابت نوع 2 را کاهش داد. تغییراتی مانند رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و وزن مناسب به بازگشت سطح قندخون به حالت طبیعی کمک می‌کند.
با تشخیص پیش‌دیابت می‌توان خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش داد و خطر عوارضی مانند بیماری قلبی را کاهش داد.

دیابت نوع 2

از کل انواع دیابت، دیابت نوع 2 بیشترین میزان ابتلا را به خود اختصاص می‌دهد. در دیابت نوع 2، بدن قادر به استفاده مؤثر از انسولین برای رساندن گلوکز به سلول‌ها نیست. این مشکل باعث می‌شود بدن به منابع انرژی جایگزین در بافت‌ها، ماهیچه‌ها و اندام‌ها تکیه کند که ممکن است مشکلات مختلفی را ایجاد کند. دیابت نوع 2 معمولاً در افراد بیشتر از 40 سال با اضافه‌وزن رخ می‌دهد، اما ممکن است در افرادی که اضافه‌وزن ندارند نیز رخ دهد. دیابت نوع 2 گاهی به‌عنوان دیابت بزرگ‌سالان نیز شناخته می‌شود، اما به‌دلیل افزایش چاقی در سنین کمتر، شیوع رو به افزایشی در کودکان نیز دارد.
دیابت نوع 2 به‌آرامی ایجاد می‌شود و علائم اولیه ممکن است خفیف باشند. این علائم شامل موارد زیر است:

•  گرسنگی مداوم
• کمبود انرژی
• خستگی
• تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• تاری دید
• درد، سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست یا پا

با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر می‌شود و ممکن است عوارض خطرناکی بروز یابد. اگر سطح گلوکز خون برای مدت طولانی بالا بماند، این عوارض شامل موارد زیر می‌شود:

o مشکلات چشمی (رتینوپاتی دیابتی)

o بی‌حسی در اندام‌ها یا نوروپاتی

o بیماری کلیوی (نفروپاتی)

o بیماری لثه

o حمله قلبی یا سکته مغزی

روش‌های درمان دیابت نوع 2

بسته به شدت بیماری، مبتلایان می‌توانند دیابت نوع 2 را با کنترل وزن، رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم کنترل کنند. در مواردی که اصلاح سبک زندگی برای کنترل دیابت کافی نیست، علاوه‌ بر این تغییرات، نیاز به مصرف دارو نیز وجود دارد که به بدن در استفاده بهتر از انسولین کمک می‌کند یا حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است به تزریق انسولین نیاز داشته باشند.
دیابت بارداری
دیابت بارداری در دوران بارداری آغاز می‌شود. تغییرات هورمونی دوران بارداری ممکن است بر توانایی انسولین برای عملکرد صحیح تأثیر بگذارد و مقاومت به انسولین را افزایش دهد. در ایران، این عارضه در حدود 8 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهند:
 فشارخون بالا
 سابقه خانوادگی دیابت
 اضافه‌وزن قبل از بارداری
 نداشتن فعالیت بدنی
 افزایش وزن بیش از حد معمول در دوران بارداری
غربالگری دیابت بارداری در دوران بارداری انجام می‌شود. شناسایی و درمان دیابت بارداری مهم است؛ زیرا در صورت درمان نشدن، خطر عوارض برای مادر و جنین افزایش می‌یابد. معمولاً پس از پایان دوران بارداری، سطح قندخون به حالت عادی بازمی‌گردد. بااین‌حال، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در زنانی که دیابت بارداری داشته‌اند، در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌یابد.

دیابت چگونه درمان می‌شود؟ 

دیابت بیماری مزمنی است که باید مدیریت و کنترل شود. رویکرد مدیریت دیابت تنها به کنترل قندخون محدود نمی‌شود و باید مواردی مانند میزان فشارخون و چربی خون فرد مبتلا نیز پایش و در صورت لزوم درمان شود. اهداف مدیریت دیابت عبارت‌اند از:

• کاهش وزن
• برنامه‌ریزی برای رژیم غذایی سالم و پیروی از برنامه غذایی متعادل: با اجتناب از قندهای اضافه‌شده و نشاسته‌های فراوری‌شده و با کاهش چربی اشباع‌شده و کلسترول، سطح کلسترول و تری گلیسیرید (لیپید) خون را تا حد امکان نزدیک به محدوده طبیعی حفظ کنید.
• ورزش منظم
• مصرف دارو: در صورت تجویز دارو، پیروی دقیق از دستورالعمل‌های نحوه و زمان مصرف آن
• کنترل قندخون و فشارخون در خانه

درصورت ابتلا به دیابت، باید به‌طور مرتب توسط پزشک معاینه شوید و آزمایش‌های لازم را به‌موقع انجام دهید.

منابع:

1. Webmd.com, diabetes/diabetes-basics, accessed July 2024
2. Healthline.com, type-2-diabetes, accessed July 2024
3. Healthline.com, ketoacidosis, accessed July 2024
4. Healthline.com, gestational-diabetes, accessed July 2024
5. Delpisheh M, Firouzkouhi M, Rahnama M, Badakhsh M, Abdollahimohammad A. Prevalence of Gestational Diabetes Mellitus in Iran: A Systematic Review and Meta-Analysis Study. J Diabetes Nurs 2022; 10 (2) :1872-1885
6. Sun H, Saeedi P, Karuranga S, Pinkepank M, Ogurtsova K, Duncan BB, Stein C, Basit A, Chan JC, Mbanya JC, Pavkov ME. IDF Diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes prevalence estimates for 2021 and projections for 2045. Diabetes research and clinical practice. 2022 Jan 1;183:109119.
7. Esteghamati A, Larijani B, Aghajani MH, Ghaemi F, Kermanchi J, Shahrami A, et al. Diabetes in Iran: prospective analysis from first nationwide diabetes report of National Program for Prevention and Control of Diabetes (NPPCD-2016). Scientific reports. 2017;7(1):1-10.