درمان پسوریازیس

انواع روش‌های درمان پسوریازیس

درمان پسوریازیس می‌تواند التهاب پوستی را کاهش و سلول‌های مرده را از روی آن بردارد. درمان‌های موجود را می‌توان به سه دسته اصلی طبقه‌بندی کرد: درمان موضعی، فوتوتراپی و درمان سیستمیک.

» درمان موضعی پسوریازیس

در موارد خفیف تا متوسط پسوریازیس از درمان‌های موضعی مثل کرم‌ یا پماد‌ به تنهایی استفاده می‌شود. در موارد شدید این بیماری معمولاً کرم‌ها به همراه روش‌های دیگر از جمله درمان با نور ماوراء بنفش یا درمان سیستمیک استفاده می‌‌شوند.

داروهای موضعی برای درمان پسوریازیس عبارت‌اند از:

» کورتیکواستروئید‌های موضعی: این داروها رایج‌ترین دارو‌هایی هستند که برای درمان انواع خفیف تا متوسط پسوریازیس تجویز می‌شوند. این داروها باعث کاهش التهاب و خارش شده و ممکن است با سایر روش‌های درمانی استفاده شوند. معمولاً برای نواحی حساس مثل پوست صورت و نواحی دارای چین‌خوردگی پوست و در صورت وجود ضایعات گسترده پسوریازیس، توصیه به مصرف پماد کورتیکواستروئید ضعیف می‌شود.
پزشک ممکن است برای نواحی کوچکتر پوست، نواحی از پوست که حساس نیستند (به عنوان مثال ضخیم نیستند) یا نواحی که درمان آنها سخت‌‌تر است پماد کورتیکواستروئید‌ قوی‌تری را تجویز کند.
مصرف طولانی‌مدت یا بیش از اندازه‌ی توصیه‌شده کورتیکواستروئيد‌های قوی می‌تواند باعث نازک‌شدن پوست شود. کورتیکواستروئيدهای موضعی به مرور زمان ممکن است کارایی خود را از دست بدهند. معمولاً بهتر است این داروها به صورت کوتاه‌مدت، و در زمان عود بیماری مصرف شوند.

» اشکال صناعی/داروهای مشابه ویتامین د: داروهای مشابه ویتامین د باعث کاهش سرعت رشد سلول‌ها می‌شوند. یکی از این داروها داروی کلسیپوتریول است که به صورت پماد وجود دارد و برای درمان انواع خفیف تا متوسط پسوریازیس در کنار درمان‌های دیگر تجویز می‌شود. این دارو ممکن است باعث تحریک پوست شود. داروی دیگر از این دسته کلسیتریول است که ممکن است به اندازه کلسیپوتریول مؤثر باشد و عوارض تحریکی (سوزش) کمتری ایجاد کند.

» آنترالین‌: این دارو به کاهش سرعت رشد سلول‌های پوست کمک می‌کند. آنترالین همچنین می‌تواند پوسته‌‌های ایجادشده را بردارد تا ظاهر پوست صاف‌تر شود. البته این دارو ممکن است باعث ایجاد تحریکات پوستی شود. همچنین به راحتی لباس و وسایل دیگر را لک می‌کند. این دارو پس از استعمال معمولاً باید به مدت کوتاهی روی پوست باقی بماند و سپس شسته ‌شود.

» رتینوئید‌های موضعی: این داروها مشتقات ویتامین آ هستند و می‌توانند باعث کاهش التهابات پوست شوند. شایع‌ترین عارضه این دسته دارویی، تحریک پوستی است. این داروها همچنین ممکن است باعث افزایش حساسیت به نور خورشید شوند. از همین رو، استفاده از ضد آفتاب، در حین درمان با این داروها، توصیه می‌گردد. احتمال بروز ناهنجاری در نوزاد با مصرف رتینوئیدهای موضعی بسیار کمتر از رتینوئید‌های خوراکی است. با این وجود مصرف داروی تازاروتن در صورتی که فرد باردار یا شیرده است یا قصد باردار شدن دارد توصیه نمی‌شود.

» مهار‌کننده‌های کلسی‌نورین: این داروها که شامل تاکرولیموس و پیمِکرولیموس هستند باعث کاهش التهاب و نیز کاهش تجمع پلاک‌ها می‌شوند.
مصرف مهار‌کننده‌های کلسی‌نورین به صورت مداوم یا در طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود چراکه احتمال بروز سرطان پوست و لنفوم افزایش می‌یابد. این داروها به خصوص در نواحی از پوست که نازک هستند (مثل اطراف چشم‌ها) استفاده می‌شوند. در این نواحی امکان استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی و رتینوئیدها به دلیل ایجاد تحریکات پوستی و عوارض زیان‌آور وجود ندارد.

» سالیسیلیک اسید: این دارو که به صورت بدون نسخه (اوتی‌سی) و با نسخه موجود است، باعث برداشتن سلول‌های مرده پوست و کاهش پوسته‌شدن می‌شود. گاهی اوقات برای افزایش اثر سالیسیلیک اسید، به همراه کورتیکواستروئیدهای موضعی یا قطران زغال سنگ به صورت ترکیبی استفاده میشود. سالیسیلیک اسید به صورت شامپو محلول مخصوص کف سر برای درمان پسوریازیس [در ناحیه] کف سر موجود است.

» قطران زغال سنگ: این ماده که از زغال گرفته می‌شود، باعث کاهش پوسته‌شدن، خارش و التهاب می‌شود. این ماده ممکن است باعث تحریک پوست شود. همچنین بوی بد شدید و رنگ غلیظی دارد و باعث ایجاد لکه بر روی لباس‌ها و تخت خواب می‌شود. این دارو به صورت بدون نسخه (اوتی‌سی) به شکل شامپو، کرم و روغن وجود دارد. درصدهای بیشتر با نسخه پزشک تجویز می‌شود. مصرف این دارو برای زنانی که باردار یا شیرده هستند توصیه نمی‌شود.

» مرطوب‌کننده‌ها: کرم‌های مرطوب‌کننده به تنهایی باعث درمان پسوریازیس نمی‌شوند اما می‌توانند خارش، پوسته‌شدن و خشکی پوست را کم کنند. مرطوب‌کننده‌هایی که پایه چرب دارند معمولاً از کرم‌های ملایم و لوسیون‌ها که چربی کمتری دارند مؤثرتر هستند. مصرف مرطوب‌کننده‌ها باید بلافاصله پس از استحمام باشد تا رطوبت پوست را حفظ کنند.

» فوتوتراپی برای درمان پسوریازیس

در این روش درمانی از نور ماواء بنفش طبیعی یا مصنوعی استفاده می‌شود. ساده‌ترین و راحت‌ترین روش فوتوتراپی، قرار دادن پوست به میزان کنترل‌شده در معرض نور طبیعی خورشید است.
سایر انواع فوتوتراپی شامل استفاده از نور ماواء بنفش مصنوعی نوع A (UVA) و B (UVB) است که به تنهایی یا به همراه سایر داروها استفاده می‌شود.

» نور خورشید: قرار گرفتن در معرض نور ماواء بنفش خورشید یا نور ماواء بنفش مصنوعی باعث کاهش سرعت رشد سلول‌های پوست و کاهش پوسته‌شدن و التهاب می‌شود. مواجهه روزانه و کوتاه با نور خورشید ممکن است باعث بهبود پسوریازیس شود اما مواجهه زیاد یا شدید با نور خورشید ممکن است علائم را بدتر کند و باعث آسیب به پوست شود. قبل از انجام این کار، با پزشک خود مشورت کنید.

» فوتوتراپی با UVB: مقادیر کنترل‌شده از نور UVB از یک منبع نور مصنوعی می‌تواند اعلائم پسوریازیس خفیف تا متوسط را کاهش دهد. فوتوتراپی با UVB که نام دیگر آن فوتوتراپی با امواج گسترده UVB است، ممکن است برای درمان ضایعات تکی، پسوریازیس گسترده و پسوریازیس مقاوم به درمان موضعی استفاده شود. عوارض کوتاه مدت آن ممکن است شامل قرمزی، خارش و خشکی پوست باشد. مصرف مرطوب‌کننده‌ها می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند.

» فوتوتراپی با امواج محدودی از UVB: نوع جدیدتری از درمان پسوریازیس است که ممکن است مؤثرتر از استفاده از امواج گسترده UVB باشد. این روش معمولاً دو تا 3 جلسه در هفته تا بهتر شدن وضعیت پوست انجام شود و سپس ممکن است برای حفظ وضعیت پایدار پوست، تنها به جلسات هفتگی نیاز باشد. اگرچه این روش ممکن است باعث بروز سوختگی‌های شدیدتر و طولانی‌تر شود.

» درمان گوکِرمن: در برخی موارد، از فوتوتراپی با UVB به همراه قطران زغال سنگ به صورت ترکیبی انجام می‌شود که به این روش گوکرمن گفته می‌شود. استفاده همزمان از این دو روش مؤثرتر از استفاده از هرکدام از آنها به تنهایی است چون قطران زغال‌ سنگ جذب نور UVB توسط پوست را افزایش می‌دهد.

» پسورالن به همراه نور ماوراء بنفش نوع A (PUVA): این روش درمانی شامل استفاده از یک داروی حساس‌کننده به نور به نام پسورالن است که قبل از مواجهه با UVA مصرف می‌شود. نور UVA بیشتر از نور UVB به درون پوست نفوذ می‌کند و پسورالن باعث می‌شود که اثر UVA بر روی پوست افزایش یابد. این روش که نسبت به روش‌های دیگر قوی‌تر است، در هر جلسه نسبت به جلسه قبل باعث بهبود وضعیت پوست می‌شود و معمولاً در موارد شدید پسوریازیس استفاده می‌شود. عوارض کوتاه‌مدت آن شامل تهوع، سردرد، سوزش و خارش است. عوارض درازمدت آن شامل خشکی و چروک پوست، کک و مک، افزایش حساسیت به نور خورشید و افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های پوستی از جمله ملانوما است.

» لیزر اگزایمر: این نوع از فوتوتراپی برای موارد خفیف تا متوسط پسوریازیس استفاده می‌شود و تنها ناحیه‌ای از پوست را که درگیر شده است درمان می‌کند و بر نواحی سالم پوست اثرات مضر ندارد. در این روش، پرتوی از نور UVB به صورت کنترل‌شده بر روی پلاک های پسوریازیس تابیده می‌شود و باعث کنترل پوسته‌شدن و التهاب می‌شود. این روش درمان نسبت به فوتوتراپی‌های معمول، به جلسات کمتری احتیاج دارد چون پرتویUVB استفاده‌شده در این روش قوی‌تر است. عوارض جانبی ناشی از این روش، شامل قرمزی و ایجاد تاول بر روی پوست است.

» داروهای خوراکی یا تزریقی برای درمان پسوریازیس:

اگر فردی پسوریازیس شدید داشته باشد یا به سایر روش‌های درمانی مقاوم باشد، پزشک ممکن است برای درمان پسوریازیس از داروهای خوراکی یا تزریقی استفاده کند که به آن درمان سیستمیک گفته می‌شود. به دلیل احتمال بروز عوارض جدی، برخی از این داروها، تنها به مدت کوتاه استفاده شده و ممکن است زمانی که از آنها استفاده نمی‌شود، سایر روش‌های درمانی به جایگزین شوند.

» رتینوئیدها: که مشتقات ویتامین آ هستند، ممکن است در مواردی که فرد پسوریازیس شدید و مقاوم به سایر روش‌های درمانی داشته باشد استفاده شود. عوارض آن شامل التهاب لب و از دست دادن مو است. همچنین از آنجایی که رتینوئیدهایی مثل آسیترتین ممکن است ایجاد ناهنجاری‌ّهای جدی در نوزاد کنند،
جلوگیری از بارداری تا حداقل 3 سال پس از قطع مصرف این دارو در خانم ها، ضروری است.

» متوترکسات: این دارو که به صورت خوراکی مصرف می‌شود، با کاهش تولید سلول‌های پوستی و سرکوب التهاب به درمان پسوریازیس کمک می‌کند. این دارو همچنین ممکن است باعث کاهش سرعت پیشرفت آرتریت پسوریاتیک در برخی بیماران شود. متوترکسات معمولاً در دوزهای پایین عوارض کمی برای بیمار ایجاد می‌کند و به خوبی توسط بیمار تحمل می‌شود اما ممکن است باعث بروز ناراحتی گوارشی، از دست دادن اشتها و خستگی شود. زمانی که این دارو به مدت طولانی مصرف شود، ممکن است باعث بروز برخی عوارض جانبی جدی مثل آسیب کبدی شدید و کاهش تولید گلبول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌ها شود.

» سیکلوسپورین: این دارو سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند و اثربخشی آن همانند متوترکسات است اما تنها می‌توان در مدت کوتاه آن را مصرف کرد. مثل سایر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، سیکلوسپورین نیز باعث افزایش احتمال بروز عفونت و سایر بیماری‌ها از جمله سرطان می‌شود.
اگرچه بیماری پسوریازیس یک بیماری پوستی است اما ممکن است بیماری‌هایی همانند بیماری‌های قلبی-عروقی، افزایش فشار خون، سندرم متابولیک، اختلالات خود ایمنی و دیابت در بیمار ایجاد شود. این دارو نیز فرد را بیشتر مستعد به مشکلات کلیوی و فشار خون بالا می‌کند. احتمال بروز این مسأله با افزایش دوز و مدت زمان دارو افزایش پیدا می‌کند.

» داروهای بیولوژیک (داروهایی که باعث تعدیل عملکرد سیستم ایمنی می‌شوند): چندین نوع از این داروها برای درمان پسوریازیس متوسط تا شدید تأیید شده‌اند که شامل اتانرسپت، اینفلیکسیمب، آدالیمومب، اوسْتکینومب، گولیمومب، آپرمیلاست، سکوکینومب و ایکْسکیزومب هستند. همه این داروها به غیر از آپرمیلاست که خوراکی مصرف می‌شود، تزریقی هستند و معمولاً در افرادی استفاده می‌شوند که به درمان‌های متداول جواب نمی‌دهند یا مبتلا به آرتروز ناشی از پسوریازیس هستند. داروهای بیولوژیک باید با احتیاط مصرف شوند چراکه اثرات [مهاری] قوی بر روی سیستم ایمنی دارند و ممکن است باعث افزایش احتمال بروز عفونت‌های شدید یا تهدید‌کننده حیات شوند. پایش بیماران دریافت‌کننده داروهای بیولوژیک مخصوصاً از نظر توبرکلوز [(عامل بروز بیماری سل)] لازم است.

» سایر داروها: تیوگوانین و هیدروکسی‌اوره داروهایی هستند که ممکن است در مواردی که امکان استفاده از سایر داروها وجود ندارد استفاده شوند.

روش‌های درمانی مکمل پسوریازیس

ادعا می‌شود برخی از روش‌های درمانی مکمل یا جایگزین، باعث کاهش علائم پسوریازیس می‌شوند که شامل رژیم‌های غذایی و کرم‌های خاص و برخی مکمل‌های و گیاهان دارویی هستند. اثربخشی هیچ کدام از این روش‌ها به طور قطعی ثابت‌شده نیست. اما برخی از این درمان‌ها به طور کلی ایمن بوده و ممکن است برای برخی افراد در کاهش علائم و نشانه‌های بیماری مثل خارش و پوسته‌شدن کمک‌کننده باشند. این روش‌ها بیشتر برای پسوریازیس خفیف و دارای پلاک ‌می‌توانند مناسب باشند نه برای افرادی که مبتلا به پسوریازیس اریترودرمیک، پوسچولار (چرکی) یا آرتریت پسوریاتیک هستند.

» آلوئه‌ورا: از برگ گیاه آلوئه‌ورا گرفته می‌شود. کرم حاوی عصاره این گیاه ممکن است باعث کاهش قرمزی، پوسته‌شدن، خارش و التهاب شود. برای مشاهده بهبودی در وضعیت پوست ممکن است نیاز باشد چند بار در روز به مدت یک ماه یا بیشتر مصرف شود.

» روغن ماهی: اسیدهای چرب امگا-3 که در مکمل‌های روغن ماهی وجود دارند ممکن است باعث کاهش التهاب مرتبط با پسوریازیس شوند. با این وجود نتایج حاصل از مطالعات انجام شده ضد و نقیض است. مصرف روزانه 3 گرم یا کمتر از روغن ماهی معمولاً ایمن در نظر گرفته می‌شود و ممکن است برای شما مفید باشد.

اگر می‌خواهید برای کاهش علائم از مکمل‌ها یا سایر روش‌های درمانی مکمل استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید. وی می‌تواند در مورد مزایا و معایب این روش‌ها به شما کمک کند.